در چه مواردی دیه از بیت المال پرداخت می شود؟ امروزه برای کاهش میزان اثرات نامطلوب ناشی از تصادفات رانندگی و در برخی از جنایت ها اعم از اینکه منجر به قتل عمد، شبه عمد یا خطای محض بشود. یا اینکه منجر به آسیب های جسمی گردد. امکان پرداخت دیه از بیت المال فراهم شده است. اینکه در چه مواردی دیه از بیت المال پرداخت می شود. .
- مراحل دریافت دیه چیست؟
- چقد زمان میبره دیه بگیریم؟
- بهترین وکیل برای گرفتن دیه؟
موارد پرداخت دیه از صندوق بیت المال
باتوجه به بررسی قوانین مدون بخصوص قانون مجازات اسلامی مواردی که دیه از بیت المال پرداخت می شود. شامل موارد ذیل است:
در صورتیکه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر و زیان مادی یا معنوی متوجه یکی از طرفین دعوی یا شخص ثالث گردد. در مورد ضرر مادی و در صورت تقصیر، فرد مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است. در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت و از صندوق بیت المال پرداخت می شود.
اگر هیچ یک از طرفین دعوا (مدعی و مدعی علیه) هیچگونه دلیلی برای اثبات ادعاهای خود نداشته باشند. در صورتی که مدعی قسم نخورد و قسم را متوجه مدعی علیه کند. با قسم خوردن مدعی علیه، دعوا پایان یافته و دیه مقتول از بیت المال پرداخت می شود.
اگر در مقابل حمله یک فرد دیوانه، دفاع مشروعی صورت بگیرد که منجر به آسیب گردد. دیه فرد دیوانه از محل بیت المال پرداخت می شود.
اگر لوث علیه دو یا چند نفر به شکل مردد ثابت گردد. و قسامه به همین گونه علیه آنان اقامه شود. جنایت بر عهده یکی از چند نفر، به صورت مردد اثبات می شود. و قاضی از آنان می خواهد که بر برائت خود سوگند بخورند. اگر همه متهمین بر برائت خود سوگند یاد کنند. در خصوص قتل، دیه از بیت المال پرداخت می شود. و در خصوص جنایاتی غیر از قتل، دیه به نسبت مساوی میان همه انان تقسیم می گردد. همچنین اگر لوث علیه دو یا چند نفر به شکل مردد ثابت باشد. در صورتیکه شاکی از آنان درخواست اقامه قسامه نماید. هر یک از آنان باید اقامه قسامه کند. اگر همگی اقامه قسامه کنند.در قتل، دیه از بیت المال پرداخت می گردد.
اگر مرتکب قتل دارای عاقله یعنی خویشاوندان ذکور نسبی پدر مادری یا پدری نباشد. یا اینکه عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را پرداخت کند. دیه توسط مرتکب پرداخت می شود. و در صورت عدم تمکن مالی مرتکب نیز از بیت المال پرداخت می گردد.
در صورتیکه جسد یک شخص در خیابان یا معابر عمومی پیدا شود. و نتوان اثبات نمود که چه کسی او را به قتل رسانده است اعم از اینکه قتل عمد یا غیرعمد باشد. یا اینکه مشخص گردد آن فرد در اثر تصادف رانندگی فوت کرده است. اما مقصر حادثه مشخص نباشد دیه از بیت المال پرداخت می گردد. اگر هم فرد یا افرادی در اثر ازدحام کشته شوند. دیه آن ها از محل بیت المال به وراث آن ها پرداخت می گردد. نمونه بارز آن پرداخت دیه کسانی است که در آشوب ها و اغتشاشات اجتماعی و سیاسی است. که بیت المال دیه افراد کشته شده را پرداخت می نماید.
در جنایات عمد یا شبه عمد (مانند تصادف) یا خطای محض اگر به علتی از علل موجود همانند مرگ یا فرار، دسترسی به مرتکب امکانپذیر نباشد. از محل بیت المال دیه مقتول پرداخت می گردد. بنابراین همانطور که مشخص است اگر فردی که مقصر تصادف است از صحنه تصادف متواری شود. و هرگز اثبات نگردد که مرتکب تقصیر شده و در این حین یک فرد نیز جان خود را از دست داده است دیه فرد کشته شده در تصادف از طریق بیت المال پرداخت می شود.
نکته نهایی اینکه اگر فردی مجهول الهویه باشد و جسد او پیدا شود. که در اثر یک جنایت یا امثال آن همانند تصادف کشته شده باشد. و وارث او پیدا نشود و قاتل او نیز مشخص نگردد. دیه او به بیت المال پرداخت می شود. تا در صورت مراجعه اولیا دم به آن ها پرداخت گردد.
دیه
به طور کلی دیه به دو نوع مقدر و غیر مقدر تقسیم می شود.
دیه مقدر:
جریمه معینی است که، نوع آسیب و مقدار دیه آن در احکام اسلامی مشخص شده است. جنایات عمدی در فقه و قانون قصاص دارد و با گذشت شاکی و درخواست او می تواند تبدیل به دیه شود، اما جنایت غیرعمدی که بر جان، عضو یا منفعت اعضای مجنی علیه وارد می شود، دیه دارند و در جنایات شبه عمد یا خطای محض نیز، عاقله مسئول پرداخت دیه است.
دیه قطع نخاع
دیه غیرمقدر که با نام ارش نیز خوانده می شود:
به دیه ای گفته می شود که نوع و میزان آن در شرع مشخص نشده است و میزان خسارت با نظر کارشناسان و با توجه به نوع و کیفیت جنایت و اثراتی که باقی می گذارد، تعیین می شود.
مراحل دریافت دیه
دعاوی و پرونده های مربوط به دریافت دیه بر اثر حوادث مختلفی مانند: ضرب و جرح، قتل، حوادث رانندگی، و … از پرونده های رایج در مراجع حقوقی است.در جنایات عمدی، زمانی که اجرای مجازات به دلایلی مانند: گذشت شاکی، فوت متهم، نسخ مجازات، عفو و … متوقف می شود، خود شخص یا در صورت فوت او، اولیای دم او می تواند از طریق ارائه دادخواست مطالبه دیه با مراجعه به مراجع حقوقی دریافت کندمراحل دادرسی کیفری در مورد موضوع مطالبه دیه، با شکایت شاکی (مجنی علیه) آغاز می شود. این جنایت که به صورت غیرعمدی واقع شده است، ممکن است در هنگام یک درگیری و یا در سوانح رانندگی با بی توجهی راننده انجام گرفته شده باشد.
بعد از وقوع جنایت غیرعمدی منجر به آسیب، شاکی می تواند برای مطالبه دیه یکی از این دو راه را انتخاب کند:
1-مراجعه مستقیم به دادسرا و طرح دعوای کیفری
2-مراجعه به مراجع انتظامی و تقاضای رسیدگی به درخواست خود
در روش اول، دادسرا از مرجع انتظامی، گزارش موضوع را درخواست می کند و دادرسی، طبق مقررات قضایی انجام می شود.
رسیدگی در دادسرا، طبق اطلاعات محتوای پرونده شروع می شود و با توجه به ادله و مدارکی مانند: اظهارات شهود، اقرار طرفین، نظر کارشناس و … ادامه پیدا می کند و در نهایت یا، قرار نهایی صادر می شود که می تواند حاکی از مجازات متهم و یا عفو او از سوی شاکی باشد.
یا اینکه یکی از قرارهای کیفری مانند: بازداشت موقت متهم، اخذ وثیقه یا الزام حضور با قول شرف از سوی دادگاه صادر شود. دقت داشته باشید که در دعاوی دیه، نظر پزشک قانونی در تعیین میزان دیه بسیار مهم است.
ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در رابطه با اجرای حکم دیه است که مقرر می دارد که اگر استیفای دیه از طرق مذکور در این قانون ممکن نشود، با تقاضای محکوم له مجرم تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن ادعای اعسار او توسط دادگاه یا جلب رضایت محکوم له حبس می شود. اگر محکوم تا 30 روز بعد از ابلاغ اجرائیه، با ارائه صورت کلیه اموال خود، ادعای اعسار خویش را اقامه کرده باشد حبس نمی شود، مگر اینکه دعوای اعسار مسترد یا به موجب حکم قطعی رد شود.مهلت پرداخت دیه از چه زمانی شروع می شود؟
طبق تبصره یک این ماده اگر محکوم علیه خارج از مهلت مذکور، دعوای اعسار خود را اقامه کند، هرگاه شاکی آزادی او را بدون اخذ تأمین بپذیرد یا محکوم به تشخیص دادگاه کفیل یا وثیقه معتبر بیاورد یا معادل مبلغ دیه را ارائه نماید، دادگاه با صدور قرار قبولی وثیقه یا کفیل تا روشن شدن وضعیت اعسار از حبس او خودداری می کند و در صورت حبس، او را آزاد می کند.در صورت رد دعوای اعسار به موجب حکم قطعی، به کفیل یا وثیقه گذار ابلاغ می شود که ظرف مهلت 20 روز بعد از ابلاغ واقعی نسبت به تسلیم محکوم علیه اقدام کند و …