شهادت دروغ

شهادت درو‌غ، جزو جرائم عمدی است. چرا که در ابتدای ادای شهادت، شاهد باید سوگند یاد کند که هیچ چیز جز حقیقت نمی‌گوید؛ بنابراین، او با محتوای شواهد و نتیجه حاصله از این عمل آشنا است. اگر فردی در دادن شهادت، حقیقت را کتمان کند و به جای آن، دروغ و خلاف واقع شهادت بدهد، مرتکب جرم شهادت دروغ می‌شود.

به موجب ماده 650 قانون مجازات اسلامی، جرم شهادت دروغ، زمانی حقیقت‌باز می‌شود که شهادت، در دادگاه و نزد مقامات رسمی ارائه شود.

این جرم دارای دو شرط اساسی برای تحقق است
اولاً، شهادت دروغ باید در دادگاه ادا شود؛ از این رو، هرگونه شهادت خارج از این محیط، به عنوان جرم محسوب نمی‌شود. به عنوان مثال، شهادت درو‌غ در مراجع انتظامی و کلانتری‌ها به دلیل خارج بودن از دادگاه، جرم نمی‌باشد.

دوماً، به علاوه از شهادت د‌رو‌غ در دادگاه، باید نزد مقامات رسمی ادا شود تا تحقق یابد. بنابراین، شهادتی که توسط فردی که صلاحیت ادای آن را ندارد، ارائه شود، جزء جرم شهادت دروغ محسوب نمی‌شود.

البته، طبق نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه، مقامات محدود به مقامات قضایی نیستند؛ بنابراین، شهادت نزد سایر مقامات رسمی غیر قضایی که در قانون تعیین شده اند، هم جرم شهادت دروغ محسوب می‌شود، به چندین مورد از آن اشاره می‌شود.

براساس ماده 49 قانون ثبت احوال، اگر کسی در اداره ثبت احوال، شهادت درو‌غ دهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول جرم شهادت دروغ است.

براساس ماده 2 قانون تخلفات، افرادی که عمدا در امر ولادت، وفات یا هویت اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شوند.

بر اساس بند 2 ماده 15 قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هرکس نزد مامورین ذی المدخل برای تحصیل جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عمدا، حرف غلط بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شود.

براساس ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، به خلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شها‌د‌ت دروغ است.

اجرای شهادت د‌روغ در قوانین موردنظر تضمین شده است. این جرم دو دسته ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرای کیفری را دربرمی‌گیرد. به‌عنوان مثال، در ماده 650 قانون تعزیرات، برای جرم شهادت د‌روغ مجازات‌هایی تعیین شده است.

(اشخاصی که در دادگاه به دروغ شهادت دهند، ممکن است به حبس ۳ ماه تا ۲ سال یا جریمه نقدی میان یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون محکوم شوند.)

همچنین، اگر شهادت د‌‌روغ منجر به اعمال مجازاتی مانند دیه، حد شرب خمر یا قصاص شود، همان مجازات بر فردی که شهادت دروغ داده نیز اعمال می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر افرادی به جرمی که مجازاتش قصاص است، شهادت دهند ولی بعداً ثابت شود که دروغ گفته‌اند، اعدام می‌شوند. براساس ماده ۲۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر بازداشت بر اساس اعلام مغرضانه جرم، تقصیر مقامات قضایی یا شهادت دروغ انجام شده باشد، دولت می‌تواند پس از جبران خسارت به مسئول مربوطه مراجعه کند.

باید توجه داشت که اگر کسی به درو‌غ علیه دیگری شهاد‌ت دهد و رأی دادگاه بر اساس این شهادت صادر شود (بدون دلیل دیگری)، می‌توان از طریق دیوان عالی کشور، اعاده دادرسی را درخواست کرد، البته با شرط اثبات درو‌غ به‌وسیله حکم قطعی.

جبران خسارت ناشی از شهادت در‌وغ بر اساس اصل لزوم جبران خسارات است. همچنین به موجب آن، هر فردی که به فرد دیگری خسارتی وارد کند، موظف است آن خسارت را جبران کند. اگر شهادت کذب سبب شود که خسارتی به فرد دیگری وارد شود، باید آن خسارت جبران شود. همچنین، قانون مواردی را در خصوص جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ پیش بینی کرده است.

به طبق ماده 201 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در مواقعی که دادگاه از شاهدان درخواست ادای شهادت می‌کند. بعد از آن مشخص شود که شهادت آنان بر خلاف واقع بوده است، باید علاوه بر مجازات شهادت د‌روغ، در صورتی که شهادت خلاف واقع موجب ورود خسارتی شده باشد، به پرداخت آن نیز محکوم خواهند شد. بدون توجه به اینکه خسارت به نفع یا ضرر یکی از طرفین باشد.