قوانین حوادث ناشی از کار
حادثه ناشی از کار چیست؟
هر نوع حادثه و اتفاق که در حین انجام کار یا وظیفه برای کارکنان یا کارگران مشغول در کارگاه و محل کار رخ بدهد، حادثه ناشی از کار تلقی است. به موجب ماده 60 قانون تامین اجتماعی، زمان انجام ماموریت و یا مسیر رفت و برگشت به خانه نیز در دسته حوادث ناشی از کار قرار می‌گیرد.
این حوادث ممکن است باعث ایجاد خسارت‌های مالی و گاهی جانی شوند. به نحوی که کارگران از نظر جسمی آسیب دیده یا حتی عضو بدن خود را از دست بدهند. از طرفی این احتمال وجود دارد که کارگران و کارفرمایان مجبور به پرداخت غرامت‌هایی خواهند شد.
رای توضیح دقیق تر درباره حوادث ناشی از کار می‌توانیم به مواردی اشاره کنیم که در این گروه قرار می‌گیرند.
بیمه شده در کارگاه و مؤسسات مشغول به کار است.
هنگامی که کارگران بیمه شده یک کارگاه، مؤسسه یا کارخانه در زمان فعالیت در محیط کار دچار سانحه شوند، تجربه حادثه ناشی از کار را دارند.
وقتی بیمه شده خارج از محیط کار، مشغول انجام وظیفه است.
نیروهای بیمه شده یک کسب و کار که هنگام انجام مأموریت در خارج از محیط کاری هستند، می‌توانند از حق و حقوق کارکنان آسیب دیده ناشی از حوادث در محیط کار بهره مند شوند.
بیمه شده در رفت و برگشت کار و منزل دچار حادثه شود.
افرادی که در یک شرکت، کارخانه یا مؤسسه ای مشغول به کار و البته بیمه هستند، اگر در مسیر رفت و برگشت مسیر کار و منزل دچار حادثه شوند، نوعی حادثه ناشی از کار را تجربه کرده اند.
بهترین وکیل بیمه و وکیل اداره کار در عدل نیکان.
کارگر هنگام مراجعه به درمانگاه و توانبخشی دچار سانحه شده و آسیب ببیند.
اگر کارگر بیمه شده در ساعات کاری به مرکز درمانی مورد نظر مراجعه کند و آسیب ببیند، تجربه یک نوع از حوادث ناشی از کار را داشته است.
اگر بیمه شده هنگام کمک به سایر بیمه شدگان و نجات آنها آسیب ببیند.
حادثه ناشی از اتفاقات محیط کار به زمانی نیز مربوط خواهد شد که اتفاقی در محیط کار رخ داده و کارگران و کارکنان بیمه شده در حال نجات سایرین هستند و خود نیز در این شرایط آسیب خواهند دید. بیمه شدگان آسیب دیده می‌توانند برای دریافت حق و حقوق خود پیگیری کنند.
به طور کلی بر مبنای ماده 60 قانون تأمین اجتماعی، حادثه ناشی از کار «هر اتفاق ناگواری است که برای بیمه شده در زمان انجام مسئولیت‌ها و یا به خاطر آنها رخ می‌دهد.»
علل بروز حادثه در محیط کاریرای اینکه آسیب‌های ناشی از حادثه در محیط کاری کمتر شوند، بهتر است با علل رخ دادن آنها آشنا شوید که عبارتند از:
آموزش ندادن کارگران و کارمندان برای استفاده از تجهیزات در محیط کاری و کارخانه
کمبود وسایل ایمنی برای کار با دستگاه‌ها و ابزارهای کاربردی و مهم در کار
بی توجهی کارکنان به نکات بهداشتی و ایمنی
اعتماد زیاد کارکنان شرکت‌ها و کارخانه‌ها به تجارب و مهارت‌های کاری خود
نبود لوازم ضروری و مواد بهداشتی برای حفظ سلامتی کارکنان. برای مثال فقدان تهویه هوا، دستکش، عینک، کلاه ایمنی و ماسک در زمان کار با دستگاه‌های مختلف، باعث بروز حادثه ناشی از کار می‌شود.
اضطراب و نگرانی‌های شخصی و کاری کارگران. نگرانی، استرس شغلی و شخصی و ترس از شرایط مختلف باعث کاهش تمرکز افراد هنگام کار و نادیده گرفتن اصول ایمنی می‌شوند.
نادیده گرفتن نظم، ترتیب و چیدمان لوازم مختلف باعث ایجاد هرج و مرج و بروز حوادث مختلفی می‌شود.
حقوق بیمه شدگان در بروز حوادث ناشی از کار
در ماده 60 قانون تأمین اجتماعی ذکر شده که آسیب دیدگان حوادث ناشی از کار تحت پوشش بیمه درمانی هستند. در صورت اعلام حادثه به سازمان تأمین اجتماعی و وزارت کار، کارشناسان دادگستری و بازرسان صحت اتفاق را بررسی می‌کنند و مقصران اصلی حادثه را تعیین می‌کنند. بیمه شدگان باید با سیستم حقوق و دستمزد و همچنین وضعیت حق و حقوق خود در سال 1402 آشنایی داشته باشند.نکاتی درباره حوادث ناشی از کار
باید توجه داشته باشید که حادثه ناشی از کار زندگی بیمه شدگان را در مدت زمان مشخصی تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. به همین دلیل حق و حقوق کارکنان آسیب دیده در محیط کار، حتی پس از بازنشستگی هم به این افراد تعلق می‌گیرند. به نحوی که بازنشستگان آسیب دیده در حادثه ناشی از کار می‌توانند با آگاهی از سیستم حقوق و دستمزد شکایت کرده و حقوق مادی خود را دریافت کنند.
این موضوع درباره کارگر آسیب دیده ای نیز صادق است که رضایت محضری می‌دهد و شکایت خود را پس می‌گیرد. اما کارفرما حق و حقوق او را بر اساس موازین وزارت کار و تأمین اجتماعی در سال جاری پرداخت نمی‌کند. در این حالت او می‌تواند شکایت کرده و برای دریافت کامل حق و حقوق پیگیری‌های لازم را انجام دهد
مسئولیت کیفری در حوادث ناشی از کار یعنی چه؟
مسئولیت کیفری حادثه همیشه برعهده مقصر یا مقصرین حادثه است. ماده 95 قانون کار می‌گوید که مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار با کارفرما یا مسئولین واحدهای کاری است؛ پس اگر حادثه به‌دلیل رعایت نکردن مقررات ایمینی از سوی کارفرما یا مسئولین واحد باشد هر حادثهای که رخ بدهد، مسئولیت کیفری حادثه با شخص کارفرما یا مسئول مربوطه در کارگاه است.
کارفرما چه وظیفه‌ای برای کنترل حوادث ناشی از کار دارد؟
گفتیم بر اساس قانون، کارفرما باید قبل از مشغول شدن کارگرها به‌کار حتما امنیت محیط کار را تامین کند. درضمن مسئولیت اصلی ورود افراد متفرقه به داخل کارگاه و وقوع هر نوع حادثه برای آنها هم با کارفرما است. به‌طور کلی برای جلوگیری از حوادث ناشی از کار کارفرما باید شرایط زیر را برای نیروهای شاغل در کارگاه خود فراهم کند:
وسایل و امکانات لازم برای تامین امنیت، سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار را در اختیار آنها قرار بدهد؛
باید نحوه استفاده و کار با دستگاه‌ها و ابزارهای کاری کارگاه را کاملا به کارگران آموزش بدهد؛
تابلوهای خطر که در روز و شب دید کامل داشته باشند در کارگاه نصب کند؛
تمام محوطه کار را محصور کند؛
بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی از طرف کارگرها نظارت داشته باشد تا آنها دچار حوادث ناشی از کار نشوند.
اگر کارفرما این همه این کارها را دقیق و کامل انجام بدهد، درمورد حادثه مقصر نخواهد بود. درواقع گاهی ممکن است مقصر حوادث ناشی از کار خود فرد حادثه‌دیده باشد. البته تصمیم‌گیر اصلی برای مشخص شدن مقصر حادثه، کارشناسان یا بازرس‌های رسمی دادگستری هستند. معمولا بعد از حادثه این کارشناسان موضوع را بررسی کرده و با توجه به حکم و رأی قاضی، مقصر یا مقصرین شناخته می‌شوند
مسئولیت کیفری کارفرما در حادثه های ناشی از کار
اگر کارفرما مقصر حادثه شناخته شود، چه مسئولیت کیفری‌ای دارد؟ براساس قانون مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار شامل موارد زیر می‌شود:
باید حداکثر تا سه روز اداری حادثه را به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع بدهد و فرم‌های مربوط به حادثه را تکمیل کند؛
اقدامات اولیه لازم را انجام بدهد تا از تشدید صدمات و عوارض حادثه برای بیمه‌شده جلوگیری کند (بعدا تمام هزینه‌های لازم برای اقدامات اولیه درمانی و پزشکی از طرف صندوق تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد).
بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی و غیرساختمانی می‌تواند کمک‌های بسیاری از کارفرمایان در مواقع آسیب باشد.
چگونه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار بدهیم؟
برای ثبت درخواست بررسی حوادث ناشی از کار باید حادثه‌دیده و یا اولیای دم او به مراجع قضایی انتظامی (تشکیل پرونده در کلانتری) مراجعه کنند و دادخواست یا شکایت بنویسند. این شکایت توسط مقامات قضایی و انتظامی بررسی می‌شود. سپس واحد بازرسی کار اداره کل کاروامور اجتماعی هر استان یا اداره شهرستان با بررسی پرونده و صحنه حادثه نظریه نهایی درباره مقصر حادثه را اعلام می‌کنند. در نهایت گزارش این کارشناسان به مرجع قضایی ارجاع داده می‌شود تا نظریه بازرس کار و رای نهایی درباره تعیین مقصر حادثه و مقدار و میزان دیه و ارش به حادثه‌دیده و کارفرما اعلام شود.
هزینه بررسی حوادث ناشی از کار چقدر است؟
بررسی حادثه ناشی از کار توسط بازرسان ادارات کاروامور اجتماعی به‌عنوان ضابطین مراجع قضایی کاملا رایگان است. فقط اگر بعد از رای نهایی کارگر یا کارفرما نسبت به نظر بازرس کار اعتراض داشته باشند، برای بررسی دوباره حادثه و درخواست تجدید نظر باید هزینه کارشناسی پرداخت کنند.
جریمه کارفرما
اگر کارفرما مقصر حادثه ناشی از کار تشخیص داده شود باید جریمه‌های زیر را پرداخت کند:
پرداخت دیه و ارش کارگر آسیب‌دیده؛
پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا غرامت نقص عضو.
نحوه محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار چگونه است؟
به‌طور کلی میزان دیه و ارش در حوادث ناشی از کار با توجه به دستور قاضی پرونده و توسط پزشکی قانونی مشخص و تعیین می‌شود. مبلغ دیه هرسال توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود. البته مبلغ دیه کامل انسان در ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) و غیرحرام متفاوت است. دیه انسان کامل 1403 در ماه‌های حرام ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های غیرحرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است
قوانین حوادث ناشی از کار
قانون درباره حوادث ناشی از کار سعی کرده تا جای ممکن شرایط را برای پرداخت خسارت به کارگر فراهم کند. نکات مهمی که درباره قوانین حوادث ناشی از کار باید بدانید عبارتند از:
حوادث ناشی از کار مشمول مرور زمان نمی‌شوند؛
بعد از بازنشستگی هم می‌توان برای حوادث ناشی از کار پیش آمده در زمان اشتغال از کارفرمایان شکایت کرد؛
مطابق ماده 79 قانون کار، استفاده از کارگران کمتر از 15 سال تمام ممنوع است. اگر این کارگران دچار حادثه شوند کارفرما مسئول است؛
اگر کارگر آسیب‌دیده به کارفرما رضایت محضری بدهد ولی خسارت‌های او پرداخت نشود همچنان می‌تواند از کارفرما شکایت کند؛
تشخیص بیماری‌های ناشی از کار با شورای پزشکی است. به‌طور کلی عوارضی که به‌مرور زمان بر اثر کار با آلاینده‌های محیط کار در بیمه‌شده ایجاد می‌شود بیماری ناشی از کار محسوب می‌شوند. البته تشخیص این بیماری‌ها باید از طرف کمیسیون‌های پزشکی یا شورای پزشکی سازمان تامین‌اجتماعی تایید شود.
خسارت حادثه برای کارگر بدون بیمه با چه کسی است؟
کارفرما باید همه کارگرها و کارکنان خود را بیمه کند. اگر کارگر بدون بیمه در حین کار صدمه و آسیب ببیند و رابطه کارگری و کارفرمایی برای قانون ثابت شود؛ کارفرما باید تمام خسارت کارگر آسیب‌دیده شامل هزینه پزشکی، نقص عضو، فوت و حتی هزینه کفن و دفن را پرداخت کند.
تکلیف حادثه ناشی از کار برای اتباع بیگانه فاقد روادید کار چیست؟
اگر در حین کار برا یک کارگر غیرایرانی حادثهای اتفاق بیفتد و خدای نکرده فوت کند یا دچار نقص عضو شود آیا به او مستمری تعلق می‌گیرد؟ واقعیت این است که استفاده از نیروی کار اتباع بیگانه بدون داشتن روادید ورود با حق کار ممنوع است. متاسفانه در چنین شرایطی اتباع بیگانه بدون روادید کار و پروانه کار مشمول قانون کار و مزایای مربوط به تامین اجتماعی نمی‌شوند.